ARM Holding PlcGần đây, ARM đã thực hiện một bước đi mới, thông báo rằng họ sẽ thu hồi giấy phép cho quyền sở hữu trí tuệ về kiến trúc tập lệnh do công ty chip Anh này phát triển và bán cho Qualcomm. Đây là động thái mới nhất kể từ khi ARM kiện Qualcomm vào năm 2022, ngay sau khi nhà sản xuất chip có trụ sở tại San Diego, California mua lại startup phát triển chip Nuvia, được thành lập bởi một số kỹ sư cấp cao của Apple.
Dựa trên các tài liệu mà Bloomberg có được, ARM đã gửi thông báo cho Qualcomm rằng trong vòng 60 ngày kể từ ngày gửi tài liệu này, ARM sẽ thu hồi giấy phép cho thiết kế chip, kiến trúc tập lệnh và quyền sở hữu trí tuệ do ARM tạo ra. Tất cả các thỏa thuận sử dụng sản phẩm do ARM thiết kế và phát triển sẽ không còn hiệu lực.
Động thái này có thể ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường điện thoại thông minh và thậm chí cả thị trường máy tính cá nhân toàn cầu. Đồng thời, với việc chấm dứt hợp tác với một trong những đối tác và khách hàng lớn nhất, cả ARM và Qualcomm đều có nguy cơ bị ảnh hưởng về mặt kinh doanh.
Đối với Qualcomm, dựa trên thiết kế kiến trúc tập lệnh của ARM, họ bán hàng trăm triệu bộ vi xử lý cho các nhà sản xuất điện thoại thông minh, máy tính và các thiết bị công nghệ khác mỗi năm. Số lượng nhà sản xuất SoC cho điện thoại Android trên toàn thế giới có thể đếm trên đầu ngón tay, và chip Snapdragon được trang bị trong hàng tỷ điện thoại thông minh Android hoạt động trên toàn cầu.
Nếu quyết định thu hồi giấy phép thiết kế chip ARM được thực hiện, Qualcomm sẽ phải ngừng bán các sản phẩm, cụ thể là chip Snapdragon được tạo ra và vận hành dựa trên kiến trúc tập lệnh ARM. Doanh thu bị ảnh hưởng có thể lên tới gần 40 tỷ USD. Một giải pháp khác là Qualcomm sẽ phải giải quyết vụ kiện với ARM tại tòa án và trả một khoản phí lớn để ARM rút lại vụ kiện, với các cáo buộc vi phạm thỏa thuận và quyền sở hữu trí tuệ.
Câu hỏi đặt ra là tại sao ARM và Qualcomm lại rơi vào tình huống này.
Mua lại Nuvia, sản xuất Snapdragon X Elite
Năm 2022, ARM, thuộc sở hữu của tập đoàn SoftBank Nhật Bản, đã kiện Qualcomm ngay sau khi Qualcomm chi 1,4 tỷ USD để mua lại startup Nuvia, chuyên về kiến trúc xử lý chip và được thành lập bởi các kỹ sư và giám đốc điều hành cũ của Apple. Theo ARM, khi Qualcomm mua lại Nuvia, họ cũng cần một thỏa thuận mới để tiếp tục sử dụng quyền sở hữu trí tuệ mà Nuvia đã mua từ ARM trước đó.
ARM hiện đang bán quyền cấp phép cho kiến trúc tập lệnh và kiến trúc xử lý chip của mình, mà họ phát triển cho nhiều bên, như Apple, Qualcomm và thậm chí cả Nvidia, để họ có thể tạo ra các chip thương mại hóa, như A18 Pro trong iPhone 16 Pro, M4 trong iPad Pro mới, Snapdragon 8 Gen 3 của Qualcomm, hoặc chip CPU Grace trong hệ thống siêu chip Grace Hopper chạy AI trên các máy chủ đám mây của Nvidia.
Sau khi mua lại Nuvia, Qualcomm đã chuyển đội ngũ kỹ sư thiết kế chip từ startup này từ nghiên cứu bộ xử lý máy chủ sang phát triển bộ xử lý máy tính cá nhân. Các lõi CPU Oryon trên Snapdragon X Elite và sắp tới là Snapdragon 8 Gen 4 là kết quả của nghiên cứu bởi các kỹ sư từng là một phần của Nuvia.
ARM cho biết thiết kế kiến trúc Oryon trên Snapdragon X Elite, dự kiến trang bị cho các laptop đáp ứng tiêu chuẩn PC Copilot+ của Microsoft, là thành tựu kỹ thuật từ nghiên cứu của Nuvia. Nhưng trước đó, sau khi mua lại Nuvia, Qualcomm đã không gia hạn quyền cấp phép cho các phát minh và kiến trúc tập lệnh. ARM thông báo rằng họ đã hủy bỏ quyền ứng dụng thiết kế và kiến trúc mà họ phát triển và bán cho Nuvia.
Nói cách khác, theo ARM, Qualcomm không có các khoản thanh toán bản quyền hợp lý cho các chip Snapdragon X Elite và Plus mà họ đang chuẩn bị bán trên thị trường, sẽ được trang bị trong các laptop OEM.
Qualcomm phủ nhận cáo buộc này, cho rằng thỏa thuận cấp phép sở hữu trí tuệ mà họ ký với ARM bao gồm các sản phẩm như chip cho máy tính cá nhân. Tại thời điểm ARM kiện Qualcomm vào năm 2022, các thỏa thuận này chưa hề thay đổi. Ann Chaplin, cố vấn pháp lý của Qualcomm, đã đưa ra tuyên bố chính thức vào thời điểm đó, nói rằng, “Các khiếu nại của ARM bỏ qua thực tế rằng Qualcomm có một thương hiệu rộng lớn và lâu đời áp dụng cho các thiết kế lõi CPU dựa trên kiến trúc tập lệnh mà họ phát triển, và chúng tôi tự tin rằng quyền lợi của chúng tôi sẽ được bảo vệ.”
Bây giờ thì sao?
Sau khi thông tin được Bloomberg phát hiện, họ đã hỏi đại diện từ cả ARM và Qualcomm. Phía ARM từ chối đưa ra tuyên bố chính thức. Một phát ngôn viên của Qualcomm cho biết công ty Anh “đang cố gắng bắt nạt một đối tác lâu năm”:
“Có vẻ như đây là một nỗ lực để phá vỡ quá trình pháp lý, và yêu cầu của họ về việc thu hồi giấy phép là hoàn toàn không có cơ sở.” Chúng tôi tự tin rằng quyền và lợi ích của Qualcomm dựa trên thỏa thuận với ARM sẽ được đảm bảo.
Như đã đề cập, yêu cầu của ARM là Qualcomm phải hủy bỏ các lõi CPU Oryon do các kỹ sư của Nuvia phát triển và ngừng bán các sản phẩm mà ARM cho rằng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vì chúng được phát triển bởi Nuvia trước khi Qualcomm mua lại startup này. Các sản phẩm do Nuvia phát triển, bao gồm Oryon, dựa trên quyền sở hữu trí tuệ của ARM, không được phép chuyển giao cho Qualcomm mà không có sự cho phép.
Vào tháng 11 năm 2023, giấy phép sở hữu trí tuệ được ARM cấp cho Nuvia đã bị thu hồi.
Giống như nhiều tên tuổi lớn khác, từ Apple đến Nvidia, Qualcomm cũng dựa vào kiến trúc tập lệnh do công ty có trụ sở tại Cambridge, Vương quốc Anh tạo ra.
Nếu ARM thực sự nghiêm túc về việc chấm dứt cấp phép thương hiệu và quyền sở hữu trí tuệ mà họ có với Qualcomm, công ty chip Mỹ sẽ bị cấm phát triển và sản xuất bộ xử lý dựa trên kiến trúc tập lệnh ARM. Qualcomm vẫn sẽ được phép mua các thiết kế lõi CPU hoặc GPU do ARM tạo ra và phát triển chúng thành các sản phẩm thương mại, nhưng làm như vậy sẽ tốn thời gian và khiến những nỗ lực nghiên cứu và phát triển của họ trong vài năm qua trở nên vô ích.
Chiến lược kinh doanh mới của ARM
Trước khi xảy ra tranh chấp pháp lý liên quan đến Nuvia, ARM và Qualcomm có mối quan hệ hợp tác cực kỳ chặt chẽ, giúp ngành công nghiệp điện thoại thông minh toàn cầu đạt được vị trí hiện tại. Nhưng bây giờ, dưới sự lãnh đạo mới, cả hai tập đoàn này đang theo đuổi các chiến lược khiến họ ngày càng trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp.
Đối với ARM, dưới sự lãnh đạo của CEO Rene Haas, họ đã chuyển sang thiết kế các hệ thống chip bán dẫn hoàn chỉnh hơn, các thiết kế lõi chip có thể được đóng gói thành một sản phẩm thương mại hóa hoàn chỉnh, sau đó bán cho các đối tác và khách hàng. Haas tin rằng ARM xứng đáng kiếm được nhiều hơn so với hiện tại, xét đến những gì các kỹ sư của công ty đã đạt được. Hướng đi kinh doanh mới này đe dọa hoạt động của các khách hàng lâu năm của ARM, bao gồm Qualcomm, những người trả tiền cho giấy phép công nghệ của ARM trong các thiết kế chip thương mại của riêng họ.
Đối với Qualcomm, dưới sự lãnh đạo của CEO Cristiano Amon, họ đang dần rời xa việc sử dụng các thiết kế lõi CPU và GPU của ARM và đang phát triển các sản phẩm của riêng mình. Đó là điều đe dọa đến số tiền ARM nhận được từ Qualcomm. Đồng thời, CEO Amon cũng đang mở rộng hoạt động kinh doanh của tập đoàn vào nhiều lĩnh vực mới, bao gồm cả bộ xử lý máy tính cá nhân.
Tất nhiên, tại thời điểm này, cả ARM và Qualcomm vẫn đang hợp tác khá chặt chẽ, và Qualcomm không thể rời bỏ ARM ngay lập tức.
Hiện tại, ARM có hai phân khúc khách hàng. Một là các đơn vị sử dụng các thiết kế lõi xử lý chip của ARM, như MediaTek. Dimensity 9400 mới nhất của họ vẫn sử dụng các lõi Cortex-X925 và Immortalis-G925 do ARM thiết kế. Nhóm khách hàng thứ hai bao gồm các đơn vị chỉ mua giấy phép kiến trúc tập lệnh để kiểm soát chip xử lý. Trong trường hợp này, có thể kể đến Apple với các chip dòng A và M của họ, nơi các lõi CPU và GPU được phát triển đặc biệt để chỉ hoạt động dựa trên ARMv9.2-A.
Về phần Qualcomm, họ không xa lạ gì với các tranh chấp về sở hữu trí tuệ. Một phần đáng kể doanh thu hàng năm của tập đoàn này đến từ việc bán giấy phép công nghệ mà họ đã tạo ra, chẳng hạn như công nghệ chip modem 5G. Hai khách hàng lớn nhất của họ trong lĩnh vực này không ai khác chính là Samsung và Apple. Năm 2019, Qualcomm đã thắng kiện Apple, buộc nhà sản xuất iPhone phải tiếp tục sử dụng các modem do Qualcomm phát triển. Đồng thời, họ cũng thắng một vụ kháng cáo tại tòa án chống lại Ủy ban Thương mại Liên bang, bác bỏ các cáo buộc rằng Qualcomm đang ép buộc các đối tác của mình.
